Poniżej przedstawiam kilka rad, które mogą zapobiec powstawaniu wad wymowy u dzieci.
1. Właściwy sposób karmienia- należy go dostosować do wieku dziecka. Najwłaściwszym sposobem karmienia noworodka, a później niemowlęcia jest karmienie piersią. Jeśli jednak z ważnych przyczyn zdecydowano się na dostarczanie pokarmu butelką, należy wówczas zadbać o odpowiedni smoczek, najlepiej wybrać miękki, przypominający kształtem pierś mamy. Od tego, jak sprawnie nasz niemowlak je i pije, zależy jego przyszła wymowa. Nie trzeba zwlekać z rozpoczęciem karmienia łyżeczką, proponowania picia z otwartego kubeczka, a następnie nauki odgryzania kęsów. W diecie starszych dzieci nie może zabraknąć twardych pokarmów: owoców, warzyw, skórki chleba, kawałków mięsa, suszonych owoców. Należy pamiętać, że jama ustna podczas przeżuwania pokarmów powinna być domknięta.
2. Prawidłowy sposób oddychania- właściwy tor oddychania to oddech przez nos. Jeśli pojawią się infekcje dróg oddechowych, jak najszybciej należy je leczyć i doprowadzać do całkowitego wyleczenia. Dbać o drożność nosa. Nie dopuszczać do nawykowego oddychania przez usta.
3. Prawidłowy zgryz - jeśli podano dziecku “smoczek uspokajacz”- powinno się go odstawić najpóźniej do 11 miesiąca życia. Groźne dla zgryzu, a co za tym idzie powodujące wady wymowy są parafunkcje, ważnym zadaniem jest więc zapobieganie ssaniu palca, ubrań, przedmiotów typu ołówek, obgryzaniu paznokci. Warto szybko reagować, później trudno jest wykorzenić złe nawyki. Należy nie dopuszczać do pojawienia się próchnicy. Zapobiegać wadom zgryzu, a w razie potrzeby korygować nieprawidłowości u ortodonty.
4. Sprawne działanie analizatorów- istotne jest profilaktyczne kontrolowanie słuchu, wzroku oraz rozwoju ruchowego. Nieprawidłowy słuch, a także zaburzona percepcja wzrokowa opóźniają rozwój mowy, sprzyjają wadom wymowy i nieprawidłowej komunikacji. Ponieważ mowa dziecka rozwija się na przemian z ruchem, należy zadbać o prawidłowy rozwój ruchowy. Jeśli jest coś, co niepokoi rodziców w tym obszarze, należy skorzystać z pomocy fizjoterapeuty, osteopaty, neurologa, laryngologa, okulisty, ortooptyka.
5. Prawidłowa budowa twarzy i jamy ustnej- nieprawidłowości w budowie twarzy dziecka, mogą wpłynąć na nieprawidłowy rozwój mowy. Należy obserwować twarz, żuchwę, język, wędzidełko. Już noworodek, powinien trafić na wizytę kontrolną do logopedy, który zbada odruchy dziecka oraz budowę i sprawność narządów artykulacyjnych.
6. Profilaktyczne ćwiczenia logopedyczne- możemy wprowadzać bardzo wcześnie (już niemowlętom), po prostu zachęcając dziecko do naśladowania min, które mu pokazujemy, wydawania dźwięków, Takie zabawy dadzą dużo radości, a jednocześnie pomogą lepiej opanować mowę. Starsze dzieci zachęcajmy do dmuchania np. na piórko czy kawałki delikatnego papieru, robienia baniek mydlanych. Nie może też zabraknąć ćwiczeń narządów artykulacyjnych, które mają za zadanie je usprawnić : parskanie wargami; wysyłanie całusków; zakładanie górnej wargi na dolną i odwrotnie; naprzemienne dotykanie językiem do kącików ust; liczenie językiem zębów dolnych i górnych; zlizywanie językiem miodu, dżemu z podniebienia, przy szeroko otwartych ustach; nadymanie policzków; naśladowanie: chrapania, ziewania, śmiechu: he, he, he, ha, ha, ha; odgłosów pojazdów e-o, e-o, i-u, i-u; zwierząt: miał, miał, hau, hau, muu, mee itp. Dużo rozmawiajmy z dziećmi, czytajmy im książki, recytujmy wierszyki, słuchajmy muzyki, śpiewajmy piosenki. W 7 roku życia wymowa dziecka powinna być bezbłędna.
Opracowanie: Joanna Kłos